Στη διαταραχή κοινωνικού άγχους (ή κοινωνική φοβία) το άτομο νιώθει ανεξέλεγκτο φόβο ή άγχος για μια ή περισσότερες κοινωνικές καταστάσεις στις οποίες ενδεχομένως να εκτεθεί σε εξονυχιστική εξέταση από άλλους. Στα παραδείγματα τέτοιων καταστάσεων περιλαμβάνονται οι κοινωνικές συναναστροφές (π.χ. συζήτηση ή συνάντηση με άγνωστα άτομα), όταν άλλοι μπορεί να παρατηρούν το άτομο (π.χ. όταν τρώει ή πίνει) και όταν πρέπει να εκτελέσει μια ενέργεια μπροστά σε άλλους (π.χ. να δώσει μια ομιλία). Το άτομο φοβάται ότι με τον τρόπο που θα συμπεριφερθεί ή δείχνοντας συμπτώματα άγχους θα αξιολογηθεί αρνητικά από τους άλλους (π.χ. θα συμπεριφερθεί με ταπεινωτικό ή ενοχλητικό τρόπο, οι άλλοι θα το απορρίψουν ή θα νιώσουν προσβεβλημένοι από τη συμπεριφορά του). Οι κοινωνικές καταστάσεις σχεδόν πάντα προκαλούν φόβο ή άγχος στο άτομο και το άτομο αποφεύγει τις κοινωνικές καταστάσεις ή τις υπομένει με έντονο φόβο ή άγχος. Ο φόβος ή το άγχος είναι δυσανάλογα προς την πραγματική απειλή που ενέχει η κοινωνική κατάσταση και σχετικά με το κοινωνικό – πολιτισμικό πλαίσιο.
Κάποια συχνά χαρακτηριστικά της διαταραχής σε γνωσιακό επίπεδο είναι τα ακόλουθα: η υπερεκτίμηση του πόσο η συμπεριφορά παρακολουθείται από τους άλλους άρα δέχεται και κριτική, η υπερεκτίμηση της πιθανότητας απόρριψης ή γελοιοποίησης, η μη ρεαλιστική εκτίμηση για το πώς αντιδρούν οι άλλοι βλέποντας συμπτώματα άγχους σε κάποιον και η έμφαση στο πώς οι άλλοι μπορεί να σκέφτονται, αντί στο πώς όντως εκφράζονται. Η σοβαρότητα του προβλήματος εξαρτάται από το πόσο συχνά και σε ποιες καταστάσεις το άτομο νιώθει κοινωνικό άγχος. Κάποιος μπορεί για παράδειγμα να δυσκολεύεται μόνο σε περιπτώσεις που πρέπει να μιλήσει μπροστά σε κάποιο κοινό, ενώ κάποιος άλλος μπορεί να κατακλύζεται από άγχος κάθε φορά που πρέπει να συστηθεί σε έναν άνθρωπο που δεν ξέρει. Οι πάσχοντες από κοινωνικό άγχος συχνά καταφεύγουν στη χρήση του αλκοόλ, σε μια προσπάθεια να χαλαρώσουν και να νιώσουν πιο άνετα.
Η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία είναι εξαιρετικά αποτελεσματική στη θεραπεία της κοινωνικής φοβίας. Στοχεύει στη μείωση ή την εξάλειψη του κοινωνικού άγχους και των κοινωνικών αποφυγών, βοηθώντας το άτομο να διορθώσει τον συνήθως προκατειλημμένο τρόπο σκέψης που έχει ως προς τις κοινωνικές καταστάσεις, να μετακινήσει την προσοχή του από το συνεχές σκανάρισμα του εαυτού του στα εξωτερικά ερεθίσματα και να εξαλείψει τις διάφορες συμπεριφορές ασφάλειας. Το άτομο εκπαιδεύεται στο να αναγνωρίζει ποιοι από τους φόβους του είναι ρεαλιστικοί και ποιοι όχι, μαθαίνει να διαχειρίζεται το άγχος που νιώθει και σταδιακά είναι σε θέση να αντιμετωπίσει τις περισσότερες κοινωνικές καταστάσεις που στο παρελθόν το δυσκόλευαν χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Η θεραπεία περιλαμβάνει διάφορες τεχνικές, όπως συμπεριφορικά πειράματα, παιχνίδια ρόλων, ασκήσεις έκθεσης, εκπαίδευση στη διεκδικητική συμπεριφορά και γνωσιακή αναδόμηση των πεποιθήσεων σχετικά με τον εαυτό και τους άλλους που συντηρούν το κοινωνικό άγχος.
