Στη διαταραχή μετατραυματικού στρες (Post Traumatic Stress Disorder - PTSD) το άτομο έχει εκτεθεί σε πραγματικό ή επαπειλούμενο θάνατο, σοβαρό τραυματισμό ή σεξουαλική βία με έναν ή περισσότερους τρόπους από τους παρακάτω: βιώνοντας άμεσα το τραυματικό γεγονός, όντας αυτόπτης μάρτυρας του γεγονότος που συνέβη σε άλλους, μαθαίνοντας ότι το τραυματικό γεγονός συνέβη σε μέλος της στενής οικογένειας ή σε στενό φίλο ή βιώνοντας επαναλαμβανόμενη έκθεση σε απεχθείς λεπτομέρειες του γεγονότος. Επιπλέον, είναι παρόν ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα συμπτώματα: επαναλαμβανόμενες, ακούσιες και παρεισφρέουσες οδυνηρές αναμνήσεις του γεγονότος, επαναλαμβανόμενα οδυνηρά όνειρα, στα οποία το περιεχόμενο ή και το συναίσθημα του ονείρου σχετίζεται με το γεγονός, αναβιώσεις στις οποίες το άτομο αισθάνεται ή ενεργεί σαν να ξανασυμβαίνει το γεγονός, έντονη και παρατεταμένη ψυχολογική δυσφορία και σημαντικές σωματικές αντιδράσεις κατά την έκθεση σε ερεθίσματα που προσομοιάζουν σε ένα χαρακτηριστικό του γεγονότος.
Ακόμη, το άτομο επίμονα αποφεύγει ερεθίσματα που συνδέονται με το τραυματικό γεγονός, ενώ παρατηρούνται αρνητικές μεταβολές στις νοητικές διεργασίες και τη διάθεση όπως φαίνεται από δύο ή περισσότερα από τα ακόλουθα: ανικανότητα να θυμηθεί ένα σημαντικό χαρακτηριστικό του γεγονότος, επίμονες και υπερβολικές πεποιθήσεις ή προσδοκίες σχετικά με τον εαυτό, τους άλλους ή τον κόσμο, επίμονες, διαστρεβλωμένες σκέψεις σχετικά με τα αίτια ή τις συνέπειες του γεγονότος που οδηγούν το άτομο να κατηγορεί τον εαυτό του ή τους άλλους, επίμονη, αρνητική συναισθηματική κατάσταση, σημαντικά μειωμένο ενδιαφέρον ή συμμετοχή σε σημαντικές δραστηριότητες, αισθήματα αποστασιοποίησης ή αποξένωσης από τους άλλους, επίμονη ανικανότητα να βιώσει θετικά συναισθήματα. Τέλος, παρατηρούνται σημαντικές μεταβολές στην εγρήγορση και την αντιδραστικότητα όπως φαίνεται από δύο ή περισσότερα από τα ακόλουθα: ευερέθιστη συμπεριφορά ή ξεσπάσματα θυμού, παράτολμη ή αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, υπερεγρήγορση, υπερβολική αντίδραση ξαφνιάσματος, προβλήματα στη συγκέντρωση, διαταραχή του ύπνου. Τα συμπτώματα είναι παρόντα για περισσότερο από έναν μήνα.
Το άτομο που εκτίθεται σε κάποιο τραυματικό γεγονός (τέτοιο γεγονός μπορεί να είναι, για παράδειγμα, μια φυσική καταστροφή όπως ένας μεγάλος σεισμός, μια τρομοκρατική ενέργεια, ο πόλεμος, ένας βιασμός ή μια δολοφονία), τις πρώτες ημέρες μετά το γεγονός είναι πιθανό να χρειάζεται ιατρική φροντίδα ή και κάποια αγχολυτική φαρμακευτική αγωγή, καθώς και κοινωνική και ψυχολογική υποστήριξη. Οι εμπειρίες αυτές συνήθως ξεπερνούν τις φυσιολογικές δυνατότητες του ανθρώπου να αντεπεξέλθει και μετά την πάροδο κάποιου χρόνου, ξεπερνώντας το αρχικό σοκ και ερχόμενο σε επαφή με το συναίσθημά του, το άτομο είναι πιθανό να αναπτύξει PTSD. Ο βαθμός της διαταραχής εξαρτάται από τον βαθμό της έκθεσης του ατόμου στο γεγονός ή και από τον βαθμό που ένιωσε να απειλείται η ζωή του. Τα συμπτώματα του PTSD αποτελούν φυσιολογική αντίδραση του οργανισμού στο τραύμα, όμως αν αυτά επιμένουν στον χρόνο, έχουν πολύ μεγάλη ένταση και διαταράσσουν τη λειτουργικότητα του ατόμου, τότε η ψυχοθεραπεία είναι απαραίτητη.
Σύμφωνα με τα ερευνητικά δεδομένα οι δύο αποτελεσματικότερες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις για το PTSD είναι η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία και η Οφθαλμοκινητική Απευαισθητοποίηση και Επανεπεξεργασία (Eye Movement Desensitization and Reprocessing - EMDR). Στην EMDR το άτομο εκτίθεται σε αμφίπλευρα αισθητηριακά ερεθίσματα που θεωρείται ότι ενισχύουν τις συνειρμικές διαδικασίες και διευκολύνουν την επεξεργασία της τραυματικής εμπειρίας. Στη ΓΣΘ οι θεραπευτικοί στόχοι, που περιλαμβάνουν την εξάλειψη ή τη σημαντική ελάττωση όλων των σχετικών με το τραύμα συμπτωμάτων, επιτυγχάνονται με παρεμβάσεις και τεχνικές, όπως οι τεχνικές χαλάρωσης και αναπνοής, η φαντασιακή και φυσική έκθεση στο τραυματικό γεγονός και στις καταστάσεις που το άτομο μπορεί να αποφεύγει και η γνωσιακή αναδόμηση πεποιθήσεων για το τραύμα, τις αιτίες και τις συνέπειές του, που μπορεί να αφορούν σε μια «κατεστραμμένη ζωή», σε μια εκτιμώμενη προσωπική ευπάθεια, στη δικαιοσύνη της ζωής ή σε άλλα σχετικά θέματα.
